Zoonotik ve vektörel hastalıklar, hayvanların ısırması ya da farklı temasları sonucunda ortaya çıkan hastalıklardır. Hastalıklar kendilerini bulaşıcı enfeksiyonlar olarak da ortaya çıkartabilmektedir. Zoonotik enfeksiyonlar aslında genel olarak halk arasında bilinen hastalıklardır.
Kene Kaynaklı Esefalit
Zoonotik enfeksiyonlar arasında en çok bilinenlerden bir tanesidir ve sıklıkla görülebilir. Kene kaynaklı esefalit santral sinir sisteminin viral bir enfeksiyonu olarak insanın karşısına çıkmaktadır. Etken antijeniik olarak farklılaşmış yaklaşık olarak yetmiş virüsü bulunduğu Flaviviridae ailesi içinde yer almaktadır.
İnsana Nasıl Bulaşır?
Hastalığın insana bulaşması virüsü taşıyan Ixodes türü kenelerin tutunması ile gerçekleşmektedir. Bununla birlikte nadiren de olsa çiğ süt ya da süt ürünleri ile bulaştığı da gözlemleniştir. İnsandan insana herhangi bir bulaşma bildirilmemiştir.
Belirtileri Nelerdir?
Zoonotik virüsler ile ortaya çıkan hastalığın başlıca belirtileri ateş, kas ağrısı, yorgunluk hissi, iştah kaybı, baş ağrısı, bulantı ve kusma olarak gözlemlenmektedir. Hastalığı kapan kişilerin yüzde yirmi ve otuzluk kısmında beyin ve omur ilik tutulumu, bilinç kaybı, duygu bozuklukları da ortaya çıkmaktadır. İki ya da dört gün boyunca devam eden ateş, halsizlik, miyalji, artralji, baş ağrısı gibi sıradan grip semptomları gözlemlenebilmektedir.
Tanı, Tedavi Ve Korunma
Kene kaynaklı esefalit teşhisi laboratuvar testleri ile ortaya konmaktadır. Özel bir tedavisi yoktur. Semptomlara göre tedavi uygulanır. Korunmak için aşı geliştirilmiştir ancak sadece bazı ülkelerde bulunmaktadır. Korunmanın en garanti yolu kenelerin bulunduğu tahmin edilen ortamlarda dikkatli hareket etmektir.
Batı Nil Virüsü Enfeksiyonu
Zoonotik ve vektörel hastalıklar arasında en çok adını duyurmuş enfeksiyondur. Dünyanın büyük çoğunluğuna yayılmış olan bu enfeksiyon viral bir hastalık olarak insanın karşısına çıkmaktadır.
İnsana Nasıl Bulaşır?
Hastalık vektörü Culex cinsi sivrisineklerdir. Bu sivrisineklerin insanı sokması sonrasında hastalık bulaşmaktadır. Bununla birlikte Aedes ve Anopheles cinsi sivrisinekler ile de bulaştığı bilinmektedir. Çok nadir oranlarda olmakla birlikte kan nakli ya da organ nakli sırasında insandan insana, hamilelik, doğum ya da emzirme sırasında anneden bebeğe bulaşma gözlemlenebilmektedir. Ancak kişiden kişiye doğrudan bir bulaşma söz konusu değildir.
Belirtileri Nelerdir?
Zoonotik enfeksiyon olan bu virüsün kuluçka süresi 3 ila 14 gün arasındadır. Virüsün bulaştığı kişilerin yaklaşık olarak yüzde sekseninde hiçbir belirti gözlemlenememektedir. Ancak geri kalan yüzde yirmilik kısımda ateş, baş ağrısı, halsizlik, kaslarda ağrı, iştahsızlık, lenf bezlerinde şişme, bulantı ve buna bağlı olarak kusma, ciltte döküntüler gözlemlenebilmektedir.
Tanı, Tedavi Ve Korunma
Hastalığın tanısı klinik örneklerde yapılan laboratuvar testleri ile konulmaktadır. Herhangi bir tedavi yöntemi geliştirilmemiştir. Ancak kliniklerde destek tedavisi uygulanmaktadır. Diğer hastalık verktörleri ile yapılması gerekenlerde olduğu gibi bu hastalık vetörlerinde de korunma için alınacak önemler esastır. Sivri sineklere karşı alınan önemler hastalığın bulaşma riskini en aza indirgemektedir. Kovucu ürünler, kapı ve camların fazla açılmaması, sulak alalarda uzun zamanlar geçilmemesi ve uzun giysiler giymek en iyi korunma yöntemleri arasında yer almaktadır.
Sıtma
En çok bilinen zoonotik virüsler arasında yer almaktadır. Sıtma insanlara parazit taşıyan bir sivrisineğin sokması ile bulaşmaktadır. Zamanında tedavi edilmediği takdirde öldürücü sonuçlar doğurabilmektedir. Sıtma geçmişte de adını fazlası ile duyurmuş bir hastalıktır ve ciddi sonuçlara sebebiyet verebilmektedir.
İnsana Nasıl Bulaşır?
Hastalık sıklıkla parazit ile enfekte olmuş olan Anopheles cinsi sivrisineklerin sokması sonucunda insana bulaşmaktadır. Aynı zamanda nadiren de olsa sıtma virüsü taşıyan bir bireyin kanının sağlam bir insana aktarılması ile de bulaşabilmektedir. Organ nakli ya da kan ürünleri kullanımı, plasenta yoluyla da bulaştığı bilinmektedir. Ancak bu durumlar son derece nadiren gözlemlenmiştir.
Belirtileri Nelerdir?
Zoonotik virüsler genel olarak bir kuluçka süresi sonrasında belirtilerini ortaya koymaya başlamaktadırlar. 7 – 30 gün içerisinde sıtmanın belirtileri ortaya çıkmaya başlamaktadır. Hastalığın belirtileri son derce viral hastalık bulguları ile benzerlik göstermektedir. Bu sebepten herhangi bir şüphe duyuluyorsa uzman yardımı alınmalıdır. Belirtileri; baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik, terleme, iştahsızlık, kusma ve giderek artan halsizlik hissi şekilde devam etmektedir.
Tanı, Tedavi Ve Korunma
Hastalığın tanısı laboratuvar testleri ile ortaya konmaktadır. Günümüzde sıtma için tedavi yöntemi geliştirilmiştir. Özellikle erken teşhis ile olabilecek en hızlı iyileşmeler elde edilmektedir. Hastalıktan korunmak için riskli bölgelerde, sulak alanlardan uzak durulmalı ve sivri sineklere karşı önlemler alınmalıdır.
