Sel Nedir? Neden Oluşur?

Sel

Sel ne demek sorusunun yanıtı yeryüzünde toprağın üzerini kaplayan büyük su taşkınıdır. Bu su taşkınları bazen nehir yatağından taşan bir akarsudan, bazen ise bir barajın kapaklarının kontrolsüz biçimde açılmasından meydana gelebilir. Yine karların erimesiyle, şehrin atık su giderlerinin tıkanmasıyla ya da aşırı yağış sebebiyle de oluşabilir.

Bu içerikte ve Sel Sel Nedir Sel Oluşumu Sel Nedenleri Selin Etkileri Doğal Afetler Meteoroloji 8 detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Sel basması o bölgede oluşan taşkının gözlemlenmesi için kullanılan tabirdir. Ki en çok can ve mal kaybına sebep olan doğal felaketler arasında yer almaktadır. Bazı bölgelerde dönemsel olarak halk sel uyarısı ile uyarılır ve hatta bazı bölgeler tahliye edilebilir.

Sel Nasıl Oluşur?

Sel neden olur sorusunun genel anlamda en büyük yanıtı kentleşme hızı ve kontrolsüzlük ya da denetimsizliktir. Sel felaketinin yaşanması ile beraber ortaya çıkan veriler incelendiğinde en büyük sel nedenleri arasında dere yataklarının taşması gösterilir. Ki bu nehir sularının yataklarından taşması için gereken tüm etkenler insan eliyle zaten hazırlanabiliyor.

Örneğin nehir yataklarının kendine ait, çok uzun yıllar boyunca oluşmuş bir dinamik yapısı vardır. Şehirlerde atık sular, yağmur suları ve hatta tuvalet giderleri nehir yataklarına boşaltılabiliyor. Bu durumda nehir yatağı taşıyabileceğinden çok daha fazla suyu hacmi içerisinde barındırmak zorunda kalıyor. Ufak bir yağmur ya da kar erimesi ise taşkınlara sebebiyet verebiliyor.

Aynı şekilde nehir kenarlarında kaçak yerleşimlerin yapılması veya yasallaştırılmış bir biçimde ağaçlandırmalar, sosyal alanlar ve konut imarlarına müsaade edilmesi durumunda da sel felaketi ciddi bir sonuca sebebiyet verebiliyor. Çok sayıda can kaybının oluşması, ciddi mal kayıplarının gözlemlenmesi bundan kaynaklanabiliyor. Ek olarak nehir yataklarına barajlarda tutulan suların kontrolsüz boşaltılması da ana etkenler arasında eklenebilir.

Sel İçin Alınabilecek Önlemler

Şehirleşmenin tam gaz devam etmesi ve denetimsiz yapılaşmanın neticesi olarak sel felaketi sonucunda pek çok kişi ölebiliyor, pek çok ev ise kullanılamaz hale gelebiliyor. Bunun karşılığında alınabilecek en temel önlem tabii ki sel riski olan noktalarda, dere ve nehir yataklarında yerleşimi sıfıra indirmek. Bu alanlarda konut inşa edilmesi için imar vermemek, imarsız yapılan konutları tahliye etmek.

• Yerleşim yerinin yakınında nehir ya da dere varsa özellikle yağış olan zamanlarda radyo ve TV yayınları ile internet duyurularını takip ediniz.
• Değerli eşyaları, değerli belgeleri sel basması durumuna karşın en üst noktalarda tutun.
• Sel riski olan bir yağış olduğunu düşünüyorsanız meteoroloji ile iletişime geçiniz. Net ve birinci ağızdan bilgi talep ediniz.
• Mutlaka afetler için kullanabileceğiniz bir ilkyardım çantası hazırlayınız.
• Sizi maddi açıdan zarara uğratacak eşyalarınızı suyun erişemeyeceği yüksekliklere kaldırınız.
• Dere ve nehir yatağına yakın bir noktadaysanız kum torbaları ile set örünüz.
• Dere, kanyon, nehir yatağı gibi noktalara uzak yerlere ev yapınız.
• Sel felaketi için uyarı olduğunda ya da felaketi gözlemlediğinizde mutlaka yukarı noktalarda bulununuz.
• Sel her ne kadar su ile gerçekleşen bir felaket olsa da su kaynaklarının tümünün kirli olabileceğini düşünerek içme suyu ihtiyacınızı karşılayacak önlemler alınız.
• Sel baskınları yaşanırken arabaya binmek ve su içerisinde araba sürmek en tehlikeli senaryolar arasındadır. Selde can kayıplarının büyük çoğunluğu böyle yaşanmaktadır.
• Sel baskını sonrasında nehre, akıntıya veya suyun götürdüğü noktaya doğru yürümekten kaçınınız.
• Tahliye söz konusu ise elektrik aksamını kapatıp, doğalgazı kesinlikle kapalı konuma getiriniz.
• Sel uyarısı geldikten sonra mümkün mertebe dışarıya çıkmayınız.
• Selden korunmak için her ne kadar yüksek bir noktada olmanız gerekse de yıldırım riskini hiçe saymayınız. Bilhassa ağaç, telefon ve elektrik direği gibi yapıların üstüne çıkmayınız, yakınlarında bulunmayınız.
• Yıldırım riskinden ötürü ucunda sivri bir metal barındıran şemsiye benzeri nesneler kullanmayınız.
• Sel sonrasında eviniz yapısal bir hasar aldıysa evin içerisinde yaşamaya devam etmeyiniz. Onarım için destek talep ediniz.
• Kesinlikle gruplar halinde bulunmayınız. Belli aralıklarla bekleyiniz.