OMEGA 3’ÜN FAYDALARI NELERDİR?

Çoklu doymamış yağ asitleri olan omega 3 yağ asitleri, vücudumuzun normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için gerekli olan ancak vücut tarafından üretilemeyen yağ asitleri olarak tanımlanabilir. Omega 3, vücudumuzda pek çok işlemde kullanılmaktadır. Bunların başlıcaları ise kalp ve damar sağlığının korunması, beyin hücrelerini kaplayan zarın üretimi ve kanın normal şekilde pıhtılaşmasının sağlanmasıdır. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalara göre omega 3’ün hipertansiyon, lupus ve romatoid artrit gibi bağışıklık sistemi hastalıklarının önlenmesinde önemli bir rolü olduğunu ortaya koymaktadır. Burada en önemli nokta, sağlığımız için son derece önemli olan omega 3’ü sadece beslenme yoluyla veya besin takviyesi formunda alabiliyor olmamızdır. Yani omega 3 içeren gıdalar düzenli olarak tüketilmiyor ve omega 3 eksikliği yaşandığının farkında varılmadıysa vücudunuz bu açığı kapatamaz. Uzun süre omega 3 bakımından yetersiz beslenen insanlarda saç ve cilt kuruluğu, egzama benzeri alerjiler, kepek, göz kuruluğu ve dikkat eksikliği başta olmak üzere bazı belirtiler görülebilmektedir. Ancak yetersiz omega 3’ün bu geçici sorunlardan ziyade kalp ve damar hastalıkları gibi daha ciddi problemlere yol açabileceği de unutulmamalıdır.

OMEGA 3’ÜN FAYDALARI NELERDİR?

Omega 3, kötü kolesterolü düşürüp iyi kolesterolü yükseltir. Omega 3’ün en çok bilinen faydası kolesterolü düşürmesidir. Omega 3 sadece kötü kolesterol olarak bilinen “LDL kolesterolü” düşürmekle kalmaz aynı zamanda “HDL” yani iyi kolesterolü de yükseltir. Bu alanda yapılan pek çok bilimsel çalışma, gıdalar yoluyla daha fazla omega 3 tüketenlerin veya doktor tavsiyesi ile omega 3 bakımından zengin balık yağı kullananların kolesterol değerlerinde düşüş olduğunu ortaya koymaktadır. Yüksek tansiyonun düşürülmesinde etkilidir. Omega 3, damarlarda kasılmaya neden olarak kan basıncını yükselten bazı hormonların (eicosanoidler) üretimini baskılaması ve tansiyonu yükselttiği bilinen zihinsel stresi azaltması ile yüksek tansiyonun düşürülmesinde etkilidir. Özellikle balık yağında bulunan ve omega 3 yağ asitlerinden biri olan DHA’nın (dokosaheksaenoik asit) kalp hastalarında yüksek tansiyona bağlı kalp krizi riskini azalttığı belirtilmektedir. Omega 3, kalp hastalıklarına iyi gelmektedir. Kalp hastalıklarının başlıca nedeninin tansiyon ve kolesterol olduğu hemen hemen herkes tarafından bilinmektedir. Omega 3 ise yüksek tansiyonu ve kolesterolü dengelediği için kalp hastalıklarını önlemektedir. Balık yağında bulunan EPA ve DHA adlı omega 3 yağ asitleri, kandaki yağ oranını (trigliseritleri) düşürerek kalp krizi, inme ve kalp krizi geçirmiş kişilerde görülen anormal kalp ritmini önlemektedir. Bunlara ek olarak yapılan araştırmalara göre düzenli olarak alınan omega 3 yağ asitlerinin damar sertleşmesi (ateroskleroz) riskini azalttığını ve damar tıkanıklığına yol açan “plak oluşumunu” engellediğini ortaya koymaktadır. Omega 3, Eklem İltihabı (Romatoid Artrit) sebebiyle oluşan ağrıları azaltır. Eklem iltihabı nedeniyle eklem ağrıları yaşayanların omega 3 ile bu ağrıları azaltması ve eklem hareketinde gelişme sağlaması mümkündür. Bu alanda yapılan bilimsel çalışmalarda düzenli olarak omega 3 kullanımının hem romatoid artrit belirtilerini azalttığını hem de romatoid artrit tedavisinde kullanılan ilaçların bırakılmasından sonra ağrı ataklarını önemli oranda hafiflettiği belirtiliyor. Omega 3, osteoporozu önlemektedir. Omega 3 takviyesi, genellikle menopoz sonrası dönemde hormonlardaki değişimler nedeniyle görülen ve kemiklerdeki protein örgüsünün seyrelmesi nedeniyle kemiklerin zayıflamasına yol açan osteoporozu önlemek ve gelişimini yavaşlatmak için önerilen besin takviyeleri arasında yer almaktadır. Omega 3, depresyon tedavisinde de kullanılmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalar, omega 3’ün depresyonu hafiflettiği ve depresyon tedavisinde kullanılan diğer ilaçlarla birlikte kullanıldığında hastalığın daha kısa sürede iyileşmesini sağladığını göstermektedir. Ancak uzmanlar omega 3’ün tek başına depresyon tedavisi için yeterli olmadığını belirtiyor. Ancak bazı hastalarda omega 3 içeren balık yağı takviyelerinin depresyon belirtilerini şiddetlendirdiği yönünde bazı araştırma sonuçları mevcut. Bu nedenle depresyon için omega 3 kullanmaya başlamadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. Omega 3, astım hastalığının belirtilerini hafifletmektedir. İltihabı azaltıcı etkisi bulunan omega 3, astım nedeniyle iltihaplanan ve daralarak hastanın nefes alışını zorlaştıran akciğerleri temizleyerek astım belirtilerinin hafifletilmesi için kullanılmaktadır. Bu konuda yapılan araştırmalar, omega 3’ün özellikle fiziksel aktivite ile tetiklenen astım için faydalı olduğunu ortaya koymaktadır. Omega 3, kanserden korunmaya da yardımcı olmaktadır. Omega 3 özellikle kolon, meme ve prostat kanserinden korunma alanında öne çıkmaktadır. Bu konuda yapılan bilimsel çalışmalarda genellikle toplumların beslenme biçimleriyle kolon, meme ve prostat kanserlerinin görülme oranlarına odaklanılmış ve omega 3 bakımından zengin beslenen toplumlarda bu kanser türlerine daha az rastlanıldığı tespit edilmiştir. Bir diğer çalışmaya göre ise kolon kanserinin erken evrelerinde kullanılan omega 3 takviyesinin kanserin gelişimini yavaşlattığı belirlenmiştir. Ancak bu noktada omega 3 ve kanser arasındaki bağlantı üzerine yapılan bazı çalışmalarda farklı sonuçlar elde edildiğini belirtmek gerekmektedir. Örneğin ABD’de yapılan bir araştırmaya göre omega 3 takviyesi kullanmak prostat kanseri riskini artırıyor. Bu sebeple kanser tedavisi için omega 3 kullanılacaksa buna kişilerin kendi başlarına değil doktorlarına danışarak karar vermeleri gerekmektedir. Omega 3, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun da etkilerini hafifletmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda omega 3 ve balık yağının dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan çocuklarda davranış gelişimine ve zihinsel fonksiyonlara katkıda bulunduğu sonucuna varılmıştır. Omega 3, ağrılı adet( dismenore) için de önerilmektedir. Günlük aktiviteleri engelleyecek kadar şiddetli adet ağrısı olan dismenore zaman zaman mide bulantısı ve buna bağlı kusma ile birlikte görülen jinekolojik bir hastalıktır. Bu konuda yapılan bilimsel çalışmalar, omega 3 kullanımının adet ağrılarını önemli oranda azalttığını ortaya koymaktadır. Omega 3, kilo vermeye yardımcıdır. Omega 3’ün kilo vermeye yardımcı olduğu yönünde yapılan çalışma sayısı oldukça az olmasına karşın bu çalışmalarda elde edilen sonuçlar DHA bakımından zengin spesifik omega 3 takviyelerinin egzersizle birleştiğinde yağ yakımını hızlandırdığını göstermektedir. Aynı araştırma sonuçlarında omega 3’ün özellikle aşırı kilolu ve yüksek tansiyonu olan kişilerde kilo vermeyi kolaylaştırdığı sonucuna varılmıştır.

OMEGA 3’ÜN DİĞER FAYDALARI NELERDİR?

Tedavisinde veya önlenmesinde yaygın olarak omega 3 takviyesi kullanılan ancak bilimsel araştırma sayısı yetersiz olduğundan omega 3’ün bu hastalıklar için %100 etkili olduğu henüz tüm çevrelerce kabul edilmemiş olan diğer hastalıklar/durumlar şu şekilde listelenmektedir: Haftada 1 kereden fazla balık yemek yaşa bağlı sarı nokta hastalığının (makula dejenerasyonu) önlenmesine yardımcı oluyor. Balık yağı cilt üzerinde harici olarak kullanıldığında sedef hastalığının belirtilerini hafifletiyor. Koroner by-pass ameliyatından sonra doktor kontrolünde kullanılan omega 3 takviyesi damarların iyileşme sürecini kısaltıyor. Omega 3 kansere bağlı kilo kaybının yavaşlatılmasını sağlıyor. Egzersiz öncesi omega 3 almak özellikle bacaklarda egzersiz sonrası görülen ağrıların azaltılmasına yardımcı olabiliyor. Balık yağı ve omega 3 takviyelerinin Alzheimer hastalığını iyileştirmese de hastalığın beyin üzerindeki etkilerini yavaşlattığı belirtiliyor. Haftada 2 kez balık yemek inme riskini %27 oranında azaltıyor. Ancak günde 50 gramdan fazla balık yemek inme riskini neredeyse 2 katı artırıyor.

OMEGA 3 VE BALIK YAĞI TAKVİYESİNİN BİR ZARARI VAR MIDIR?

Günde 3 gram ve daha az balık yağı tüketmek genel olarak güvenli kabul ediliyor ancak bu miktardan daha fazla balık yağı kullanmanın bazı yan etkileri olabilmektedir. Örnek verilecek olursa herhangi bir karaciğer hastalığı nedeniyle karaciğerinde yara bulunanlar balık yağı takviyesi kullandığında karaciğer kanaması riski artabilir. Bazen tedavisinde balık yağı kullanımı önerilen bipolar bozukluk ve depresyon belirtileri, balık yağı nedeniyle şiddetlenebilir. Bu nedenle sadece doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. Yüksek dozda balık yağı kullanımı diyabet hastalarında kan şekerinin kontrolünü zorlaştırabilir. Yüksek tansiyon ilacıyla birlikte alınan balık yağı tansiyonun aşırı düşmesine yol açabilir. NOT: Her şeyde olduğu gibi bu konuda da azı karar çoğu yarar felsefesini uygulamalı ve her ne kadar faydalı olursa olsun bir doktora ya da beslenme uzmanına danışmadan herhangi bir gıda takviyesi kullanmamalıyız. 68117