Bir Nehirde İki Kez Yıkanılmaz
Toplumumuzda da dönemsel olarak gün yüzüne çıkan sözlerden birisi olan bir nehirde iki defa yıkanılmaz sözü son derece meşhurdur. Bilgi yarışmalarında da sıkça soru kalıbı olarak görülebiliyor. Hatta bazı bulmacalarda dahi bu sorunun doğru yanıtını bilmek gerekebilir.
Yazımızda “Bir Nehirde İki Kez Yıkanılmaz”, “sözünü kim söylemiştir”, “söz”, “nehir”, “yıkanmak”, “felsefe”, ve “ant konusunda detaylar bulabilirsiniz.
Soru: Bir nehirde iki kez yıkanılmaz sözü kime aittir?
- Sigmund Freud
- Heraklitos
- Aristo
- Goethe
Sorunun doğru yanıtı B şıkkı Heraklitos olacak.
Heraklitos Hakkında Bilgi
Her ne kadar dünya genelinde ‘’aynı nehirde iki kez yıkanılmaz’’ olarak dillere pelesenk olsa da aslında Heraklitos ‘’aynı nehirlere girenlerin üzerinden farklı sular akar’’ demiştir. Tabii ki anlam olarak yine aynı kapıya çıktığından dolayı bu bir karmaşa yaratmıyor.
Efesli filozoflardan birisi olan Heraklitos bu sözünde değişimin her zaman mümkün olduğunu, olacağını ve olması gerektiğini vurguluyor. Ki aynı zamanda akışın devam ettiğini, koca kainatta dahi düzenli ya da düzensiz, hızlı ya da yavaş bir akışın mükemmel bir biçimde sürdüğünün altını çiziyor.
Heraklitos ilk olarak bu sözü ateşe bakarak söylemiştir. Ki zaten ona göre tüm var olan maddelerin atası ateştir. Bir nevi ana madde olarak benimsediği ateşin sürekli olarak kıpırdayan, hiç sabit durmayan ve her zaman değişse de yanmaya devam eden formu onu bu düşünceye sevk etmiştir.
Tabii ki Heraklitos bu sözüyle aslında ilerici olduğunu ve aydınlık çağına yön vereceğini aslında o dönemlerde kanıtlamıştır. Hatta ‘’değişmeyen tek şey değişimin kendisidir’’ sözünün de Heraklitos’a ait olduğu iddia edilmektedir. Bu iddiayı kanıtlar nitelikte bir detay olmasa da pek çok felsefe meraklısı bu görüşü destekler.
Kalıcılık diye bir şeyin asla var olmadığını savunan ve bunu evrenden örnekler vererek açıklayarak herkese makul bir algı sunan Heraklitos bazı kavramları illüzyon olarak vurgulamıştır. Herakltios’a göre alıcılık en büyük illüzyonlardan birisidir. Aynı şekilde değişmezlik ve hareketsizlik yine büyük illüzyonlar arasındadır.
Tabii ki bunu farklı noktalarda değerlendiren de pek çok kaynaktan söz edebiliriz. Örneğin ‘’aynı nehirde iki kez yıkanılmaz’’ sözünü dini anlamda yorumlayanlar da mevcut. Onlara göre tanrı bizler için bir mekân, bir zaman ve bir yaşam hediye etmiştir. Bunu heba etmek bizim elimizdedir. Akışın içerisinde kalıp o fırsatı değerlendirmek ise yine bizim elimizdedir. Dolayısıyla tanrının bize bahşettiği bu yaşamı sonsuz bir akışın içerisinde olduğumuzu kabul edip hareketsizlikle, kalıcılıkla ve benzeri illüzyonlarla ziyan etmememiz gerekiyor. Çünkü nehirdeki su gibi hayatın aktığını unutmamalı, aynı suda bir kez daha yıkanamayacağımızın bilincine varmalıyız.