Para İkamesi Nedir? Para İkamesinin Döngüsü

Yasal onay olmadan gerçekleşebilir. Bu şartın ismi gayri resmidir. Yabancı paranın kanuni olarak ancak yerel paranın kullanıldığı durumdur. Bunu ismi de yarı resmidir. Ülkenin para basmayı bırakıp sadece yabancı parayı kullanma durumudur. Bunu ismi ise resmidir. Para ikamesine örnek ülkeler, Ekvador Haziran 2002’den beri, El Salvador 2001’den beri ve Panama’dır.

Bu yazıda ve Para İkamesi Para İkamesi Nedir Para İkamesinin Döngüsü Para İkamesi Süreci Ekonomi 6 hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Para İkamesinin (Dolarizasyon) Nedenleri

Enflasyonun kriz boyutunda olduğu ülkelerde yerli parayı basmanın elde tutmanın maliyeti oldukça yüksektir. Bu yüzden enflasyonla boğuşan ülkelerde, enflasyonun yıkıcı darbelerinden korunmak için o ülkenin halkı yabancı parayı tutmayı tercih ederler. Bu baskı çok uzun sürmeye devam ederse, halk alışverişinde yerli para yerine yabancı parayı tercih ederler. Ve o ülkede krizden dolayı dolarizasyon başlar.

Bu halkın yabancı parayı daha fazla tercih etmesi sebebiyle zamanla yerli para tedavülden kalkar ve ülke resmi para olarak yabancı parayı tercih eder. Para ikamesi ve dolarizasyon arasında ufak anlam farklılığı bulunmaktadır. Literatür farklılığı olan bu bağlam para ikamesi genelde halkın yerli parayı yabancı paraya tercih etme durumuyken; dolarizasyon ise kamunun ve bankaların kazanç elde etmek için dış kaynaklara başvurmasına verilen isimdir.

Para İkamesi ve Kısır Döngüsü

Bu kısır döngü şu üç oluşum arasında karmaşık ve geri besleme şeklinde meydana gelir. Ekonomi bu döngülerin birbiri içine geçmiş hareket sistemlerinden oluşur. Bu döngü şöyle gerçekleşir; enflasyon ile para ikamesi ve devalüasyon ve para ikamesi arasında ekonomide birbirini besleyen süreçlerdir. Enflasyon döviz kuru ayarlamaları yaparken, aynı zamanda para ikamesinin ortaya çıkış sebebi olmaktadır.

Para ikamesinin artıkça, döviz kurlarının sabitliği bozulmaktadır. Sonuç itibariyle para ikamesinin ortaya çıkmasına enflasyon sebep olurken, para ikamesi de sürekli olarak enflasyonu beslemekte ve oluşan bu kısır döngüde; enflasyon aşağı doru çekilememektedir. Devalüasyona azalış beklentiyle, döviz talebi artmaktadır. Burada anlatılmak istenen para ikamesi enflasyonu tetiklemekle birlikte devalüasyon beklentisini ortaya çıkararak psikolojik olarak ülke vatandaşlarını dövize yöneltmektedir. Bu durum ise yerli paranın dış değerinin hızla aşınmasına yol açmaktadır.

Devalüasyon para ikamesine para ikamesi devalüasyona sebep olarak bir kısır döngü içerisinde ilerler. Para ikamesi gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş olan ülkelerden farklıdır. Gelişmiş ülkelerde simetrik seyrederken, gelişmekte olanlarda ise asimetriktir. Yani gelişmiş olan ülke vatandaşı karşılıklı parayı kullanırken, gelişmekte olan ülkenin vatandaşı ise sadece karşı tarafın parasını kullanır. Bu durum ise karşılığı olmayan parayı elde bulundurmak direk gelişmekte olan ülke vatandaşını gelişmiş ülke vatandaşı faizsiz bir şekilde borçlu kılmaktadır. Bu durum ise para ikamesi meselesi ortaya çıkarmaktadır.

Halkın satın alma gücünü korumak amaçlı başvurmuş olduğu para ikamesi kısır döngüsü ancak enflasyonun kontrol altına alınması ile önüne geçilebilir. Bazen enflasyondaki düşüş para ikamesinde hiçbir değişim yapmayabilir. Bu enflasyon ile para ikamesi arsında bir asimetrik ilişi sonucudur. Bu süreçte de güven çok etkilidir.